Selden Zarar Gören Mükellefler Ne Yapacak-Veysi Seviğ

Referans Gazetesi-18.09.2009

Veysi SEVİĞ

SELDEN ZARAR GÖREN MÜKELLEFLER NE YAPACAK

Vergi Usul Yasası’nın 13’üncü maddesinin ikinci fıkrasında, vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler “mücbir sebep” olarak kabul edilmiştir.

Yasalardaki düzenleme gereği Maliye Bakanlığı, mücbir sebep sayılan haller nedeniyle; bölge, il, ilçe, mahal veya afete maruz kalanlar itibariyle mücbir sebep hali ilan etmeye ve bu sürede vergi ödevlerinden yerine getirilmeyecek olanları tespit etmeye yetkilidir. Bu yetki, vergi türleri ve işyeri itibariyle, beyannamelerin toplulaştırılması, yeni beyanname verilme sürelerinin belirlenmesi ve beyanname verme zorunluluğunun kaldırılması şeklinde de kullanılabilir.

Geçen hafta içinde başta İstanbul olmak üzere ülkemizin birçok yerinde yaşanan sel felaketi, can kaybının yanında, birçok işyerinin sular altında kalmasına ve mal varlıklarının yok olmasına neden olmuştur.

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı yaşanan olaylara büyük bir duyarlılık göstererek, İstanbul’da 09.9.2009 tarihinde meydana elen sel baskınından zarar gören mükellefler için vergisel açıdan sağlanabilecek kolaylıklar ve bu kolaylıklardan yararlanmak için yapılması öngörülen işlemleri belirlemiş ve web sitesinde yayımlamıştır. (Bakınız: www.ivdb.gov.tr)

Söz konusu duyuruda mevcut yasaların bu durumlarda mükelleflere sağlandığı hak ve kolaylıklar açıklanmıştır. Şöyle ki:

* Sel felaketine uğrayan mükellefler için beyanname verme süreleri ve bu beyannamelerde beyan edilecek vergi ve diğer mali yükümlülüklerin ödeme sürelerinin, uygun görülmesi halinde Maliye Bakanlığı’nca belirlenecek süre kadar uzatılması mümkündür.

Bunun için mükelleflerin sel baskını nedeniyle uğradıkları zararı belirten bir dilekçe ile birlikte kendi vergi dairelerine başvurmaları ve bu dilekçeye varsa itfaiye raporu, polis tutanağı, fotoğraf ve benzeri belgeleri eklemeleri gerekmektedir.

* Sel felaketi dolayısıyla değerini kaybeden veya değerinde azalma meydana gelen emtia, demirbaş, araç, gereç, taşıt, makine ve benzeri varlıkların defter kayıtlarındaki değerlerinin, uğranılan değer kaybı ölçüsünde düzeltilmesi mümkündür.

Bunun için mükelleflerin, bağlı bulundukları vergi dairelerine dilekçe ile başvurmaları ve bu dilekçeye varsa itfaiye raporu, polis tutanağı, fotoğraf, görüntü kaydı ve benzeri belgeleri eklemeleri gerekmektedir. Vergi dairelerince bu talep ilgili takdir komisyonu başkanlıklarına gönderilerek hasar gören varlıkların değerlemesinin yapılması sağlanacaktır.

* Sel felaketi dolayısıyla sahip oldukları amortismana tabi iktisadi kıymetleri zarara uğrayan mükelleflerin, Maliye Bakanlığı’nın uygun görmesi halinde, bu kıymetler için “fevkalade amortisman” ayrılması mümkündür.

Bunun için mükelleflerin bağlı bulundukları vergi dairelerine dilekçe ile başvurmaları ve bu dilekçeye fevkalade amortisman uygulamak istedikleri iktisadi kıymetlerin listesini, varsa itfaiye raporu, polis tutanağı, fotoğraf, görüntü kaydı ve benzeri belgeleri eklemeleri gerekmektedir.

* Sel felakete dolayısıyla varlıklarının en az üçte birini kaybeden mükelleflerin, zarara uğrayan gelir kaynaklarıyla ilgili bulunan vergi borç ve cezalarının, Maliye Bakanlığı’nca zararla orantılı olmak üzere kısmen veya tamamen terkin edilmesi yani silinmesi mümkündür.

Bunun için mükelleflerin bağlı bulundukları vergi dairelerine dilekçe ile başvurmaları ve bu dilekçeye varsa itfaiye raporu, polis tutanağı, fotoğraf, görüntü kaydı ve benzeri belgeleri eklemeleri gerekmektedir. Zarar derecesini ve ilgili bulunduğu gelir kaynağını mahalli idare heyetleri tespit edecektir.

* Sel baskını dolayısıyla yasal defter ve belgeleri zarar gören mükelleflerin en geç 15 gün içinde doğrudan doğruya ilgili asliye ticaret mahkemelerine başvurmaları gerekmektedir.

Türk Ticaret Yasası’nın 68’inci maddesinin son fıkrası gereği olarak “Bir tacirin saklamakla mükellef olduğu defter ve kâğıtlar; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet sebebiyle ve kanuni müddet içinde ziyaa uğrarsa, tacir ziyai öğrendiği tarihten itibaren on beş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yerin salahiyetli mahkemesinden (asliye ticaret mahkemesinden) kendisine bir vesika verilmesini isteyebilir.”

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı yapmış olduğu bu duyuru ile sel felaketinden etkilenen mükelleflere başvuru yollarını göstermiştir.

Bilindiği üzere İstanbul’da yaşanan sel felaketi bazı bölgelerde ansızın meydana gelmiş, yine bazı hallerde başta itfaiye olmak üzere kolluk güçlerinin ve kurtarma ekiplerinin felaket alanına intikali gecikmeli olmuştur.

Dolayısıyla itfaiyenin ve gerekse kolluk güçlerinin zayi olan daha açıkçası sele kapılarak yok olan mal varlıklarının tespit etme ve bu konuda işlem yapma durumları, yaşanan felaketin özelliği nedeniyle mümkün olamamıştır.

Kanımızca bu özel durumun vergi dairesince de dikkate alınması gerekmektedir.

İlk uygulama olarak İstanbul ve Tekirdağ’da sel felaketinden etkilenen vergi mükelleflerinin vergi ödeme süreleri ile beyanname verme süreleri bir ay ertelenmiş bulunmaktadır.