2010 Yılında Gelir Vergisi Uygulaması-Veysi Seviğ

Referans Gazetesi-05.01.2010

Veysi SEVİĞ

2010 YILINDA GELİR VERGİSİ UYGULAMASI

Gelir Vergisi Yasası’nın mükerrer 123’üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu yasanın içersinde yer alan makdu had ve tutarların her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Yasası hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanması öngörülmüştür. Yasal düzenleme gereği bu şekilde hesaplanan makdu had ve tutarların yüzde 5’ini aşmayan kısımlar dikkate alınmamaktadır. Bakanlar kurulu bu suretle tespit edilen had ve tutarları yüzde 50’sine kadar artırmaya veya indirmeye yetkilidir.

Vergi Usul Yasası’nın mükerrer 298’inci maddesinin (B) fıkrasında yapılan tanımlamaya göre “Yeniden değerleme oranı, yeniden değerleme yapılacak yılın ekim ayında (ekim ayı dahil) bir önceki yılın aynı dönemine göre Türkiye İstatistik Enstitüsü’nün Toptan Eşya Fiyatları genel endeksinde meydana gelen ortalama fiyat artış oranıdır. Bu oran Maliye Bakanlığı’nca Resmi Gazete ile ilan edilir.”

Maliye Bakanlığı tarafından Vergi Usul Yasası 392 sıra numaralı genel tebliği ile yapılan açıklama uyarınca yeniden değerleme oranı 2009 yılı için yüzde 2,2 olarak tespit edilmiştir. (14.11.2009 gün ve 27.406 sayılı Resmi Gazete)

Diğer yandan Maliye Bakanlığı yayımlamış bulunduğu 273 seri numaralı Gelir Vergisi genel tebliği ile de Gelir Vergisi Yasası’nda yer alan makdu had ve oranların bazılarında artış yapmış bulunmaktadır. (29.12.2009 gün ve 27447 sayılı Resmi Gazete)

Gelir Vergisi Yasası’nın mükerrer 123’üncü maddesinde yer alan ve her yıl yeniden değerleme oranında artırılması öngörülen makdu har ve oranların konuları aşağıda yasa maddelerine göre belirtilmiştir.

* Binaların mesken olarak kiraya verilmesi halinde Gelir Vergisi’nden müstesna tutalacak olan miktar, (Md: 21)

* İşverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda, çalışılan günlere ait verilmesi gereken yemek bedelinin azami miktarı (Md: 23/8)

* Sakatlık indirimi miktarları, (Md: 31)

* Basit usule tabi olmanın genel şartları içinde yer alan işyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, işyerinin kiralanmış olması halinde ise yıllık kira bedeli toplamı, (Md: 47)

* Basit usule tabi olmanın üzel şartları içinde yer alan azami alım-satım tutarları (Md: 48)

* Değer artış kazançlarında bir takvim yılında elde edilen değer artış kazancının, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç olmak üzere diğerlerinden elde edilenlerin vergiden bağışık tutulacak olan kısmı, (Md: mükerrer 82)

* Arizi kazançlarda vergiden müstesna tutulacak olan kısım (Md: 82)

* Yıllık beyanname verilirken toplamaya dahil edilmeyecek olan tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları toplamı, (Md: 86)

Yukarıda maddeleri ve konuları belirtilen ve her yıl yeniden değerleme oranında artırıma konu olan unsurların bazılarında cüzi artırımlar yapılmış bazılarında ise 2010 yılı için artırıma gerek duyulmamıştır.

Diğer yandan Gelir Vergisi Yasası’nın mükerrer 123’üncü maddesinin üçüncü fıkrası gereği olarak aynı yasanın 103’üncü maddesinde yer alan Gelir Vergisi tarifesinin gelir dilimleri de her yıl yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle belirlenmektedir. Bu bağlamda 2010 yılında uygulanması öngörülen Gelir Vergisi tarifesi yukarıda daha önce tarih ve numarası verilmiş bulunan Gelir Vergisi genel tebliğ ile sadece ilk gelir diliminde yer alan miktarın 100 TL artırılması suretiyle yeniden belirlenmiştir.

Buna göre 2010 yılında uygulanması öngörülen Gelir Vergisi tarifesi aşağıdaki şekilde olacaktır.

* 8800 TL’ye kadar olan gelirler yüzde 15,

* 22.000 TL’nin 8800 TL’si için 1320 TL, fazlası yüzde 20,

* 50.000 TL’nin 22.000 TL’si için 3960 TL, fazlası yüzde 27,

* 50.000 TL’den fazlasının 50.000 TL’si için 11.520 TL, fazlası yüzde 35

oranında Gelir Vergisi’ne tabi tutulacaktır.

Yeniden belirlenmiş bulunan Gelir Vergisi tarifesine göre 2010 yılında 100.000 TL kazanan bir kişi 29.020 TL Gelir Vergisi ödeyecektir. Geçen 2009 yılında 100.000 TL kazanç elde eden kişi ise bu kazancından dolayı 29.025 TL Gelir Vergisi ödemekle yükümlüdür.

2009 yılı için yüzde 2,2 oranında belirlenmiş bulunan yeniden değerleme oranı, hem Gelir Vergisi Yasası’nda yer alan makdu hadlerin artmasını olumsuz etkilemiş hem de Gelir Vergisi tarifesinde yer alan gelir dilimlerinin belirlenmesinde birinci gelir diliminin 100 TL gibi sınırlı artırımı diğer gelir dilimlerinin ise değiştirilmemesine neden olmuştur.

Diğer yandan, 2010 yılı içinde Gelir Vergisi Yasası’nda değişiklik yapılması beklenmektedir. Giderek verimlililğini kaybeden Gelir Vergisi’nin, stopaj vergisine dönüşmüş bulunması, beyannameli mükellef sayısının ülke nüfusu ile orantılı artış sağlamaması üzerinde durulması gereken konular olarak görülmektedir.