Yeni Çek Yasası-Veysi Seviğ

Referans Gazetesi-06.06.2009

Veysi SEVİĞ

YENİ ÇEK YASASI

Başbakanlık makamı tarafından 08.5.2009 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na görüşülmek üzere sunulan “Çek Kanunu” tasarısı (11) ana ve (1) geçici maddeden oluşmaktadır. Söz konusu yasa tasarısı ile Türk Ticaret Kanunu’nun Cenevre Yeknesak Kuralları’nı esas alan çekle ilgili hükümlerinde herhangi bir değişiklik yapılmamasına özen gösterilmiştir.

Yeni Çek Yasası, çek defterlerinin içeriklerine, çek düzenlenmesine, kullanımına, çek hamillerinin korunmasına ve kayıtdışı ekonominin denetim altına alınması önlemlerine katkıda bulunmaya ilişkin esaslar ile çekin karşılıksız çıkması ve belirlenen diğer yükümlülüklere aykırılık hallerinde ilgililer hakkında uygulanacak yaptırımları belirlemektedir.

Yapılması öngörülen yasal düzenleme ile “Bankalar, çek hesabı açılması ile ilgili olarak kendilerine verilen görev ve yükümlülükleri yerine getirirken, çek hesabı açtırmak isteyenin yasaklı olup olmadığını Çek Yasası hükümlerine göre araştıracaklar, ayrıca ilgili kişinin ekonomik ve sosyal durumunun belirlenmesinde gerekli basiret ve özeni göstereceklerdir.

Bankalar, çek hesabı açtırmak isteyenlerin yasaklılık durumuna ilişkin adli sicil kayıtlarını, açık kimliklerini saptamak için fotoğraflı nüfus cüzdanı veya pasaport örneklerini, yerleşim yeri bilgilerini, vergi kimlik numaralarını, tacir olanların ayrıca ticaret sicil kayıtlarını almak ve çek hesabının kapatılması halinde bunları, hesabın kapatıldığı tarihten itibaren on yıl süreyle saklamakla yükümlü olacaklardır. Bu bağlamda çekin karşılığının tamamen veya kısmen bulunmaması halinde, çek düzenleyenin bankaca bilenen adresleri talebi halinde hamile verilecektir.

Çek hesabı ilgilinin veya yasal temsilcisinin imzası olmadan açılmayacaktır. Bu koşullar diğer banka hesapları için de geçerli olacaktır. Çek hesabı açılmasını veya mevcut çek hesabından çek defteri verilmesini isteyen kişi, her defasında tacir olup olmadığı ve kendisi hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı bulunmadığı hususunda bankaya yazılı beyanda bulunacaktır. Tacir tüzelkişiler adına verilecek beyannamede ayrıca tüzelkişinin yönetim organında görev yapan, temsilcisi veyahut imza yetkilisi olan kişilerin çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı bulunmadığı belirtilecektir.

Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı bulunan gerçek kişinin, yönetim organında görev yaptığı, temsilcisi veya imza yetkilisi olduğu tacir tüzelkişiye de yasal düzenleme gereği çek defteri verilemeyecektir.

Çek defterleri bankalar tarafından bastırılacaktır. Bu bağlamda da çek defterlerinin baskı şeklini belirleyen esaslar Maliye Bakanlığı, Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği’nin görüşü alınarak, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca Resmi Gazete’de yayımlanacak olan tebliğ ile düzenlenecektir. Tacir olan veya tacir olmayan kişilere verilecek çekler ile hamiline düzenlenecek çekler açıkça ayırt edilebilecek biçimde bastırılacaktır. Hamiline düzenlenecek çekler için sadece bu çeklere ilişkin işlemlerin işlendiği ayrı çek hesapları açılacaktır. Hamiline düzenlenecek çekler de hamiline çek defterleri yaprakları kullanılacaktır. Bu bağlamda da çek yapraklarının üzerinde “hamiline” ibaresi matbu yani basılmış olarak yer alacaktır.

Çek defterinin bir yaprağına;

* Çek hesabının numarası,

* Çek hesabının bulunduğu banka şubesinin adı,

* Çek hesabı sahibi gerçek kişinin adı ve soyadı, tüzelkişinin adı,

* Çek hesabı sahibi gerçek ve tüzelkişinin vergi kimlik numarası yazılacaktır.

Diğer yandan tüzelkişi adına çek düzenleyen kişinin adı ve soyadı, düzenlenen çek üzerine açıkça yazılacaktır.

Türk Ticaret Yasası’ndaki unsurları taşıması koşuluyla, düzenlenen çekin yukarıdaki koşullara aykırı olması çekin geçerliliğini etkilemeyecektir.

Çek hesabı, ancak sahibinin ya da yasal temsilcisinin yazılı istemi ya da mevduat zamanaşımı süresinin dolması üzerine kapatılabilecektir. Çek hesabı kapatıldıktan sonra, üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibraz edilen çekler “karşılıksızdır” işlemine tabi tutulacaktır. (Tasarı, madde: 2/10)

Hamiline çek hesabı sahiplerinin açık kimlikleri, adresleri, vergi kimlikleri, adresleri, vergi kimlik numaraları, bu hesaplardan ödeme yapılan kişilere ait bu bilgiler ile bu kişilere yapılan ödemelerin tutarları ve üzerinde vergi kimlik numarası bulunmayan çeklere ilişkin bilgiler, ilgili bankalar tarafından, dönemler itibari ile Gelir İdaresi Başkanlığı’na elektronik ortamda bildirilecektir. Bildirim dönemleri ve süreleri Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği’nin görüşleri alınarak Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenecektir.

Tacir tüzelkişi veya onun faaliyetleri ile ilişkilendirmek kaydıyla, tüzelkişinin gerçek kişi ortakları, ortakların ilgili bulunduğu veya tüzelkişinin veya ortaklarının etkisi altında bulundurduğu gerçek kişiler ile tüzelkişinin yönetim organında görev alan veya temsilcisi sıfatını taşıyan gerçek kişiler adına açılmış olan çek hesapları, tacir tüzelkişiye ait kabul edilecektir. Söz konusu, ilişkinin varlığına yönelik emarelerin bulunması halinde, hesabın bulunduğu banka şubesi durumu Gelir İdaresi Başkanlığı’na bildirecektir.