Dış Borç Bıraz Azaldı Iç Borç Çok Arttı-Şükrü Kızılot

Hürriyet Gazetesi-06.08.2009

Şükrü KIZILOT

skizilot@yaklasim.com

DIŞ BORÇ BIRAZ AZALDI IÇ BORÇ ÇOK ARTTI

EKONOMİK krizle birlikte, Türkiye’nin iç ve dış borçlarında, önemli gelişmeler oldu.

Dış borç bulmamız imkânsızlaştı ama vadesi gelen dış borçları ödediğimiz için, dış borç stoku sembolik de olsa azaldı. Buna karşılık iç borçlarda ciddi bir zıplama oldu.

BÜTÇE AÇIĞI VE BORÇLAR

İç borçların, özellikle bütçe açığına bağlı olarak arttığı göze çarpıyor.

2008’de küresel mali krizin etkisi ile dış kaynak bulmakta zorlanan Türkiye, iç piyasaya yönelerek bütçe açığını finanse ederken, 2009 yılında dış kaynak bulması daha da zorlaştığı için tamamen iç piyasaya yöneldi.

2009’un yılın ilk altı ayında 23.2 milyar TL’ye ulaşan bütçe açığı, 25,2 milyar TL’lik net iç borçla finanse edildi. Aynı dönemde 4.953 milyon TL karşılığı dış borç ödenirken, 4.811 milyon TL karşılığı dış borç alındı. Böylelikle dış borç stoku sadece 90 milyon dolar (yaklaşık 120 milyon TL) azaldı.

AZALMA VE ARTIŞ NEDENİ

Dış Borçlar: 2001 yılında, Türkiye’de kriz varken, diğer ülkelerde kriz yoktu. Bu nedenle Türkiye rahatça dış borç bulabilmişti. 2008 krizinde, Türkiye’de olduğu gibi diğer ülkelerde de finansal kriz olduğu ve onların da paraya ihtiyacı olduğu için, dış kaynak bulmak zorlaştı.

IMF ile anlaşmanın da gerçekleşmemesi, dış kaynak bulmayı iyice zorlaştırdı. Bu arada, kur riski nedeniyle Hazine’nin dış finansmana yaklaşmaması da, olayın bir başka boyutu…

İç Borçlar: Artan bütçe açığı ve iç borçların, yine borçlanma yoluyla ödenmesi, iç borçları artırdı.

Son 7 aydaki iç borç artışı, önceki 37 aydaki iç borç artışının üzerinde oldu.

Grafikte de görüldüğü gibi, 2006, 2007 ve 2008’de bütçe açığı arttıkça, kamu iç ve dış borç stokunun arttığı, 2009 yılında ise bütçe açığındaki zıplamaya paralel olarak, iç borç stokunun arttığı ancak dış borç stokunun çok az gerilediği göze çarpıyor.

NE BEKLİYORUZ

2009 Temmuz ve Ağustos aylarında 12,1 milyar TL iç borç faizi, 20,6 milyar TL iç borç anapara ödemesi nedeniyle, iç borçlar daha da artacak. 2009’da hatta 2010’da faiz dışı fazla değil, faiz dışı açık olacak. Bu arada yılsonuna kadar vergi gelirlerindeki gerilemenin devam edecek olması ve özelleştirme gelirlerindeki azalma nedeniyle, 50 milyar TL’yi aşması beklenen bütçe açığı ile birlikte iç borçlanmanın daha çok artacağı kesin.

Merkez Bankasının faiz indirimleri nedeniyle Hazine bu dönemi rahat geçirir. Ancak Merkez Bankasının gelecekte ekonominin toparlanmaya başlaması ile birlikte artan fiyatların önünü kesmek için yeniden faizleri artırması halinde, Hazine’nin gelecekte borçların çevrilmesinde sıkıntı yaşaması olası…