Özel Tüketim Vergisi Uygulaması-Veysi Seviğ

Referans Gazetesi-19.12.2009

Veysi SEVİĞ

ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ UYGULAMASI

Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne dahil olma çalışmaları içerisinde 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanan “Ankara Anlaşması”nın ayrı bir önemi vardır. Bu anlaşmaya bağlı olarak 23 Kasım 1970 tarihinde imzalanan ve 1 Ocak 1973 tarihinde yürürlüğe giren “Katma Protokol”le Türkiye ile Avrupa Birliği arasında karşılıklı yükümlülükler üstlenilmiş, bu yükümlülüklerle bağlantılı olarak “Gümrük Birliği”ne Türkiye dahil olmuştur.

Gümrük Birliği’ne geçişle birlikte dış ticaretten sağlanan kamu gelirlerinde ortaya çıkması muhtemel kamusal nitelikte gelir azalışının kısmen dahi olsa telafisine yönelik olarak ithal ağırlıklı vergilerde, daha çok korumacı amaca yönelik olarak Özel Tüketim Vergisi uygulamasına geçilmesi ülkemiz açısından kaçınılmaz hale gelmiştir.

Başlangıçta bazı ürünlerde uygulanması öngörülen yüksek oranlı Katma Değer Vergisi yerine, özellikle ithal malları ile lüks sayılabilecek nitelikteki mallar üzerine uygulanan yüksek oranlı Katma Değer Vergisi yerine tek bir vergi yasası ile Özel Tüketim Vergisi’nin uygulamaya konulması hukuken ve teknik olarak da daha uygun görülmüştür.

Bu gerçek karşısında gümrük birliğine geçişle eş anlı olarak ortaya çıkan kamu gelirlerindeki azalışın giderilmesine yönelik olarak ortaya çıkan ve uygulama konulan Özel Tüketim Vergisi’nin Türk vergi sistemi içersindeki yeri ve önemi giderek belirgin hale gelmiş bulunmaktadır.

Ülkemizde Özel Tüketim Vergisi’nin ayrı bir vergi türü olarak gündeme getirilmesi Maliye Bakanlığı’nda kısa bir dönem Gelirler Genel Müdürü olarak görev üstlenmiş Sayın Murat Semercioğlu tarafından sağlanmıştır. O tarihlerde Başbakanlık Başdanışmanlığı görevini üstlenen bu satırların yazarı da söz konusu verginin yasallaşması konusunda yapılan çalışmalara destek vermiştir.

1993 yılında hazırlanan ilk Özel Tüketim Vergisi Yasası 18 maddeden oluşmaktadır. Bu tasarının en önemli özelliği kapsamına giren malların iki liste halinde belirlenmiş olması ve lüks tüketim mallarının da söz konusu vergi kapsamına alınmasını öngörmesidir.

Birinci Özel Tüketim Vergisi Yasa Tasarısı 24 Aralık 1995 tarihinde yapılan seçimlerle TBMM’nin yenilenmesi nedeni ile yasallaşamamıştır.

Özel Tüketim Vergisi Yasa Tasarısı seçim sonrasında yeniden gözden geçirilmiş, Mayıs 1996’da yenilenerek tekrar TBMM’ye sunulmuştur. Söz konusu tasarı da birinci tasarı gibi yasallaşamamıştır.

Yeniden hazırlanan ve kamu kurumları ile sektör temsilcilerinin görüşü ile yeniden şekillenen tasarı 17 Mayıs 2002 tarihinde TBMM’ye sunulmuş ve 06 Haziran 2002 tarihinde kabul edilerek 12 Haziran 2002 gün ve 24783 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Özel Tüketim Vergisi Yasası’nın hazırlanmasında gümrük birliğinden kaynaklanan yerli ve ithal mallar arasında ayrımcılık yapmama ilkesi ile Türkiye Ulusal Programı’nda orta vadeli taahhütlerimiz arasında yer alan Avrupa Birliği Özel Tüketim Vergisi sisteminin temel kural ve ilkeleri, verginin kapsamında olması gereken mallar, vergileme ölçüleri ve vergilerin yapısını belirleyen Avrupa Birliği direktifleri dikkate alınmıştır. (TBMM Özel Tüketim Vergisi Kanunu Tasarısı ve Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu)

Halen uygulanmakta olan Özel Tüketim Vergisi Yasası 20 ana ve 6 geçici maddeden oluşmaktadır.

Gerek verimliliğindeki başarı ve gerekse mükellef sayısı itibariyle sınırlı bulunması açısından, söz konusu vergi ülkemiz vergi gelirleri içerisinde özel nitelikte bir konuma sahip bulunmaktadır.

Özel Tüketim Vergisi’nin tüm ayrıntıları Maliye Bakanlığı Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Sayın Mehmet Erkan tarafından “Yorum ve Açıklamalarla Özel Tüketim Vergisi Uygulaması” başlıklı bir kitapta toplanmış olup, söz konusu çalışma Maliye Hesap Uzmanları Derneği Yayınları arasında yer almıştır. Yedi kısım ve 1088 sayfadan oluşan çalışmada Özel Tüketim Vergisi uygulamasının tüm ayrıntılarına yer verilmiş bulunmaktadır.

Söz konusu çalışmada “Giriş” dışında oluşan kısımlar;

* Verginin konusu, tanımlar, vergiyi doğuran olay ve mükellefiyet,

* Vergisel teşvikler,

* Vergileme Ölçüleri, Verginin Matrahı, Oranı ve Tutarı,

* Verginin Beyanı, Tarhı ve Ödenmesi, Vergi İndirimi ile Matrahta, Vergide ve Mükellefiyette Değişiklikler,

* İthalat İşleminde Vergilendirme,

* Yürürlükten Kaldırılan Kanunlar ve Geçici Maddeler,

* Özel Tüketim Vergisi’nin Avrupa Birliği Müktesabatı Açısından Değerlendirilmesi

başlığını taşımaktadır.

Titiz ve özverili bir çalışma ile hazırlanan “Yorum ve Açıklamalarla Özel Tüketim Vergisi Uygulaması” adlı çalışmaya ayrıca eklenen kaynakça bu alanda çalışanlara yön verici niteliktedir.

Söz konusu çalışma vergi ve vergi hukuku alanında çalışanlara, meslek mensuplarına, işadamlarına ve yöneticilere yol gösterici niteliktedir.

Maliye Hesap Uzmanları Derneği tarafından basımı gerçekleştirilen bu çalışmadan edinmek isteyenler Hesap Uzmanları Derneği’nin Kemankeş Mahallesi Rıhtım Caddesi No: 245 Karaköy/İstanbul adresine bizzat başvurabilecekleri gibi (0212) 252 34 12-244 00 45-293 33 32 telefonları ve (0212) 252 34 71 faks aracılığı ile de istemde bulunabileceklerdir.