Özürlü Emekliliği İçin En Düşük Oran Nedir?- Sadettin Orhan

Bugün Gazetesi-22.06.2009

Sadettin ORHAN

sorhan@bugun.com.tr

ÖZÜRLÜ EMEKLİLİĞİ İÇİN EN DÜŞÜK ORAN NEDİR?

Soru: Sadettin Bey, kardeşim 24.10.1961 doğumlu. 04.11.1985 tarihinde işe girerek SSK primi ödeyerek sigortalı oldu.

Bu prim ödemesi 2 ay sürdü. 01.01.1998 tarihinden itibaren isteğe bağlı olarak primlerini ödüyor. Bu yıl sonunda prim ödeme sayısı 4400 gün oluyor. Şu an % 28 özürlü raporu var. Bu durumda kendisi ne zaman ve ne şekilde emekli olabilir? Sami Tenekeci

Cevap: Değerli okurum, kardeşinizin özür oranı %28 ise, özürlü olarak erken emekli olması mümkün olmaz. Ancak bu oran %40’ın üzerinde olsaydı, kardeşiniz 1991 yılından önce çalışmaya başladığı ve 15 yıl-3600 gün şartını da yerine getirdiği için hemen emekli olabilirdi. Özürlü emekliği ile erken emekli olabilmek için asgari özür oranı %40’tır. Bu oranın altındakiler özürlü sıfatıyla değil, normal emekli olurlar. Bu konuda çok fazla kafa karışıklığı olduğu için, özürlülerin emekliliği konusunu kısaca hatırlatmış olalım.

6/8/1991-5/8/2003 döneminde sigortalı olanlar

6/8/2003 tarihinde yürürlüğe giren 4958 sayılı kanunla birlikte, engelliler için emeklilikte yeni bir dönem başladı. Söz konusu kanun, engellileri derecelerine göre farklı şartlara tabi tuttu ve 6/8/1991 tarihinden sonra sigortalı olanlara emeklilikte kademeli bir artış getirdi. Bu tarihten önce çalışmaya başlayan özürlüler ise en az %40 özürlü olmak şartıyla 15 yıl ve 3600 günle emekli olabiliyor.

6/8/2003 tarihiyle getirilen sisteme göre hangi tarihlerde, hangi özür derecesinin ne kadar sürede emekli olabileceği,  aşağıdaki tabloda yer alıyor.

Sigorta Başlangıcı I. Derece ( %80 ve üstü) II. Derece (%60-79) III. Derece (%40-59)

6/8/1991-5/8/1994         15 yıl, 3600 gün            15 yıl, 8 ay-3680 gün    16 yıl, 3760 gün

6/8/1994-5/8/1997         15 yıl, 3600 gün            16 yıl, 4 ay-3760 gün    17 yıl, 3920 gün

6/8/1997-5/8/2000         15 yıl, 3600 gün            17 yıl, 3840 gün            18 yıl, 4080 gün

6/8/2000-5/8/2003         15 yıl, 3600 gün            17 yıl, 8 ay-3920          19 yıl, 4240 gün

6/8/2003-30/9/2008       15 yıl, 3600 gün            18 yıl-4000 gün            20 yıl-4400 gün

Yukarıdaki tarih aralıklarında sigortalı olarak çalışmaya başlayan özürlüler, özür derecelerine göre hangi tarihte emekli olabileceklerini saptayabilirler.

6/8/2003-30/9/2008 döneminde sigortalı olanlar

Bu dönemde sigortalı olanlar da, 4958 sayılı kanun gereği, özür derecesine göre farklı sigortalılık süresi ve prim gününe tabiler. Bu dönemde sigortalı olanlar, 4 ayrı kategoriye göre emekli olabiliyorlar.

– Sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce, malul sayılacak kadar özrü bulunanlar 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim günü ile emekli olacaklar. Öte yandan sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlananlardan;

– I. Derece (%80 ve üzeri) engelli olanlar 15 yıl ve 3600 prim günü ile,

– II. Derece (%60-79 arası) engelli olanlar 18 yıl ve 4000 prim günü ile,

– III. Derece (%40-59 arası) engelli olanlar 20 yıl ve 4400 prim günü ile emekli olabilecekler. Görüldüğü üzere, emeklilikte diğer çalışanlar için gerekli olan belirli bir yaşı doldurma şartı engelliler için bulunmuyor. Engelliler, sadece sigortalılık süresi (çalışmaya ilk başlanılan tarih ile emeklilik arasında geçen sürenin tamamı) ve prim günü şartlarını yerine getirerek emekli olabiliyor.

1 Ekim 2008 sonrası çalışmaya başlayanlar

İlk defa reform sonrasında çalışmaya başlayanlar ise yine özür derecelerine göre aşağıdaki şartlarla emekli olacaklar;

–           Doğuştan veya çalışmaya başlamadan önce %60 ve üzeri özrü olanlar 15 yıl ve 3960 prim günü (daha önce 3600 idi) ile,

–           Özür derecesi %50-59 arası olanlar 16 yıl ve 4320 prim günü ile,

–           Özür derecesi %40-49 arası olanlar da yine 18 yıl ve 4680 prim günü ile emekli olabilecekler.

Vergi indirim belgesi şartı kaldırıldı

Yeni dönemde engelliler için önemli avantajlardan birisi de erken emeklilik için vergi indirim belgesi alma şartının kaldırılmış olması. Buna göre, bundan sonra özürlü sıfatıyla erken emeklilik için sadece heyet raporu yeterli olup, ayrıca vergi indirim belgesi alma şartı bulunmuyor. Ancak şunu da belirtelim ki vergi indiriminden faydalanmak isteyen özürlüler, bundan sonra da yine vergi indirim belgesi almak zorundalar.

Emeklilerin dikkatine, dizimiz başlıyor…

Emeklileri ve yarının emeklisi olacak bütün çalışanları ilgilendiren “Emekliler” yazı dizimiz yarından itibaren başlıyor. Reform sonrası haklarınızı, genel sağlık sigortası uygulamalarını ve emekli aylıklarıyla ilgili merak ettiğiniz bütün soruların cevaplarını bu dizide bulacaksınız. Kesinlikle kaçırmamanızı öneririm.