Polisler İçin Çalışma ve Emeklilik Rehberi-4 – Sadettin Orhan

Bugün Gazetesi-31.12.2009

Sadettin ORHAN

sorhan@bugun.com.tr

POLİSLER İÇİN ÇALIŞMA VE EMEKLİLİK REHBERİ-4

Polis ölürse şehit kalırsa “Niyazi”

Yaklaşık 5-6 yıllık bir hazırlık sürecinden sonra, Sosyal Güvenlik Reformu geçtiğimiz yıl ekim ayında yürürlüğe girdi. 72 milyonun tamamını etkileyen bu reform, elbette genelde memurlar ve özelde de polisler için önemli değişiklikler getirdi. Ancak bu değişiklikten en fazla etkilenecek olanlar reform sonrası göreve başlayan polisler olacak. Kolay anlaşılabilmesi için reform öncesi göreve başlamış olanlara eski polis, reformdan sonra başlayanlara ise yeni polis diyeceğiz.

Yeni polise düşük aylık

Eski polisler genel olarak 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu’na tabiler. Dolayısıyla bunlar için sosyal güvenlikte çok fazla değişen bir şey olmayacak. Eski ve yeni polisi sosyal güvenlik hükümleri açısından karşılaştıracak olursak;

• Reformla birlikte aylık bağlama oranı düştü. Bunun sonucu olarak yeni polisin aylığı 25 yıllık çalışma için %50 oranında bağlanacak. Eski polisin aylığı %75 üzerinden bağlanıyor. Yani yeni polis, eski polise göre %33 daha az emekli aylığı alacak.
• Eski polis emekli olunca SSK’ya tabi çalışırsa emekli aylığını da alabilecek. Ancak yeni polis aynı şekilde çalışsa emekli aylığı kesilecek. Pek çok polisin emeklilikten sonra çalışmak zorunda kaldığını göz önüne alırsak, bu düzenleme yeni polisler için önemli bir dezavantaj.
• Eski polis 10 yıl çalıştıktan sonra dilerse istifa ederek Emekli Sandığı’na isteğe bağlı kesenek ödeyebilecek. Yeni polis ise istifa ederlerse ancak Bağ- Kur’lu gibi isteğe bağlı prim ödeyecek. Bu da daha geç emeklilik ve daha düşük aylık anlamına geliyor.

Yeni polisin eşi de bahtsız!

• Eski polisin dul eşine, evlenmesi durumunda 12 aylık tutarında çeyiz yardımı yapılıyor. Yeni polisin dul eşine çeyiz yardımı yok.
• Eski polisin dul eşi hem eşinden dul aylığı, hem de ana-babasından yetim aylığı alabiliyor. Yeni polisin dul eşi bunlardan sadece birisini tercih edecek.
• Eski polisin dul eşi ister çalışsın ister çalışmasın, %75 oranında dul aylığı alıyor. Yeni polisin dul eşi çalışırsa aylığı %50’ye düşecek.
• Yeni polisin maaşından yapılacak emeklilik kesintisi artıyor. Bu durum yeni polisin net ücretini düşürürken, emekli maaşına nispeten olumlu yansıyacak.
• Eski polise, eşinin ya da çocuğunun ölümü durumunda 1000 TL’ye yakın cenaze yardımı yapılıyor. Yeni polise eş veya çocuk ölümünde cenaze yardımı yapılmıyor. Yeni polisin kendisi ölürse yakınlarına 289 TL veriliyor.

Polisin korunan hakları

Öte yandan Sosyal Güvenlik Mevzuatı’nda özel düzenlemelere tabi olan polislerin kimi hakları yeni polisler için de geçerli olacak. Bunlar:

• Polisler için en önemli hususlardan birisi erken emeklilik düzenlemesi. Buna göre polisler, çalıştıkları her yıl için 1/4 oranında fiili hizmet zammı (yıpranma payı) kazanıyorlar. Bu düzenleme eski polisler için geçerli olduğu gibi, yeni 5510 Sayılı Kanun’da da aynen korundu. Böylece örneğin 20 yıl çalışan bir polis memuru, 5 yıl da yıpranma payı kazanarak 25 yılını doldurmuş sayılıyor.
• Polisler için devam ettirilen bir diğer pozitif ayrımcılık da emeklilik yaş haddi. Reformla birlikte yeni sigortalılar için 65’e kadar çıkartılan emeklilik yaşı, polisler için yine 52 olarak korundu.
• Polisler için öteden beri uygulanan “polis okulları, fakülte ve yüksekokul eğitimi sürelerinin borçlanılması” konusu da yine yeni kanunda korunan hükümlerden. Buna göre polis okulları, fakülte ve yüksekokullarda Emniyet Genel Müdürlüğü veya kendi hesabına okuduktan sonra, komiser yardımcısı veya polis memuru olarak atananların başarılı öğrenim süreleri borçlandırılmak suretiyle hizmetten sayılacak. Bu şekilde hesap edilecek borç, tebliğ tarihinden itibaren iki yıl içinde eşit taksitler halinde ödenecek.

Polise “şehitlik” var “gazilik” yok!

Sosyal Güvenlik Reformu yapılırken, polislerin en önemli beklentilerinden birisi de “gazilik” unvanının polislere de verilmesiydi. Terörle mücadele yaparken ya da görevleri başında öldürülen polislere şehitlik unvanı verilirken, bu olaylardan yaralı olarak kurtulan polislere gazilik unvanı verilmiyor. Bu kapsamdaki polislere sadece -hak kazanmışlarsa- vazife malulü hükümleri uygulanıyor. Zira Silahlı Kuvvetler’in aksine Emniyet Teşkilatı’nda gazilik unvanı bulunmuyor. İlk bakışta bu husus detay bir mesele olarak görülebilir. Ancak Terörle Mücadele Kanunu, Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ve de Sosyal Güvenlik Mevzuatı açısından gazilik unvanı çok önemli hakları beraberinde getiriyor. Örneğin gazi sayılan terör mağduru bir asker, yeniden devlet kadrolarında hem gazilik maaşını hem de memuriyet aylığını alarak çalışabiliyor. Aynı imkân vazife malulü polis için söz konusu değil. Kısacası “Ölürsen şehit, kalırsan gazisin” sözü polis için geçerli değil.

Yarın: Polislerin emeklilik tarihi nasıl hesaplanıyor?