Sporcular İçin Sosyal Güvenlik Rehberi /1 – Sadettin Orhan

Bugün Gazetesi-20.10.2009

Sadettin ORHAN

sorhan@bugun.com.tr

SPORCULAR İÇİN SOSYAL GÜVENLİK REHBERİ -1

Başlarken…

Spora dair her şey yazıldı, çizildi, konuşuldu ve tartışıldı. Hele hele konu futbol olunca meselenin ele alınmayan tarafı kalmadı gibi. Fakat şimdiye kadar spora ve sporcuya sosyal güvenlik boyutuyla bakan olmadı. İşte pek çok konuda olduğu gibi bu konuda da BUGÜN Gazetesi olarak bir ilke imza atıyoruz ve spora, sporcuya bir de sosyal güvenliğin penceresinden bakıyoruz. Türk basınında ilk olan yazı dizimizde;

• Genç yaşlarında transfer ücretleri ile rekorlar kıran sporcular acaba emeklilikte hangi şartlara tabiler?
• Amatör sporcuların sosyal güvenlikte profesyonellerden farkı ne?
• 2.5 milyon lisanslı sporcunun sosyal güvencesi ne alemde?
• Hayati risklerle karşı karşıya olan sporcuların sağlık sigortası var mı?
• Yıldız sporculara kesenin ağzını açan kulüpler, sosyal güvence konusunda üzerine düşeni yapıyor mu?
• Başarılı sporculara devlet bütçesinden yapılan sosyal yardımlar neler?
• Sosyal Güvenlik Reformu sporcuları nasıl etkiledi?
• Sporcu şeref aylığı ve devlet sporculuğu unvanı kimlere veriliyor?

sorularına cevap arayacağız. Dizi boyunca bir yandan bu konuları ele alırken, diğer yandan da sizlerden gelen sorulara cevap vereceğiz.

Amatör sporcular ne durumda?

Ülkemizde 2.5 milyondan fazla lisanslı sporcu var. Bunlardan yaklaşık 500 bini Milli Eğitim Bakanlığı, geriye kalan 2 milyon sporcumuz ise Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü lisansına sahip. MEB lisanslıların tamamı ve GSGM lisanslıların önemli bir kısmı amatör sporcu kategorisine dahil. Amatör sporcu dediğimizde sporu bir meslek edinmemiş, sözleşme ve düzenli ücret karşılığı olmaksızın sporunu icra eden kişiyi anlıyoruz. Üniversitenin futbol takımında, bir derneğe ait kulüpte veya bir belediyenin takımındaki oyuncu bu kapsama giriyor.

Spor camiasının en kalabalık grubu olan amatörler, aynı zamanda en dezavantajlı kesimi oluşturuyor. Amatörlerin dezavantajını anlatabilmek adına Sosyal Güvenlik Reformu öncesi ve sonrasına ayrı ayrı göz atmak gerekiyor.

Reformdan önce amatör sporcular

Amatör sporcular, sporu meslek edinmedikleri ve düzenli bir ücret gelirine sahip olmadıkları gerekçesiyle, reform öncesi SSK kapsamı dışında tutulmuşlardı. Fakat bu durum çok sayıda amatör sporcu için önemli bir kayıp anlamına geliyordu. İşte bu kaybı kısmen telafi etmek için amatör sporculara yönelik topluluk sigortası uygulamasına gidildi. Topluluk sigortasıyla devlet, “Ben amatör sporcuları zorunlu olarak sosyal güvence kapsamına almıyorum ama isterlerse kulüp, dernek veya federasyonlarla anlaşarak, sigortalı yaparım” diyordu. Ancak işin sonucuna bakıldığında bu yöntemin, amatör sporcuları sosyal güvenceye kavuşturma bakımından çok da başarılı olmadığını görüyoruz. Zira uygulamada çok az kulüp ya da dernek topluluk sigortasına başvurmuştur. Kısacası, Sosyal Güvenlik Reformu’ndan önce amatör sporcuların durumu pek iç açıcı değildi.

Reform sonrası ne değişti?

Sosyal Güvenlik Reformu’nun 1 Ekim 2008 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmesiyle birlikte topluluk sigortası uygulamasına son verildi. Böylece, zaten sınırlı bir uygulama alanı bulan amatör sporcular için topluluk sigortası da sona ermiş oldu. Öte yandan reform kanunu olarak ifade ettiğimiz 5510 Sayılı Kanun, sporcular için açıkça sigortalı sayılırlar veya sayılmazlar şeklinde bir düzenleme getirmedi. Dolayısıyla eskiden olduğu gibi, “düzenli ücret” ve bir kulübe “bağımlılık” unsurlarından yoksun olarak spor yapan amatörler, bundan sonra da zorunlu sigorta kapsamında yer almayacaklar.

Diğer taraftan reformla birlikte 18 yaş altı nüfus doğrudan Genel Sağlık Sigortası kapsamına alındığından, amatör sporcuların büyük çoğunluğunun en azından sağlık sigortasına reformla birlikte kavuştuğunu söyleyebiliriz.

SORU-CEVAP

Yatmayan sigortam için ne yapmalıyım?

Soru: Sadettin Bey, ben bir fabrikanın amatör kümede mücadele eden futbol takımında oynuyorum. Antrenmanların dışında kalan günlerde ise fabrikada güvenlik görevlisi olarak çalışıyorum. Bize düzenli bir maaş ödenmiyor ancak cep harçlığı mahiyetinde ödemeler yapılıyor. Bazen de galibiyet sonrası cüzi bir miktar prim verildiği oluyor. Yaklaşık 2 yıldır ben bu şekilde görev yaptığım halde sigortamın yatırılmadığını öğrendim. Sigortamın ödenmesi gerekmiyor mu? Ne yapmamı önerirsiniz? F. Bakır

Cevap: Değerli okurum, verdiğiniz bilgilerden amatör statüde spor yaptığınız anlaşılıyor. Dolayısıyla fabrikanın kulübündeki sportif faaliyetinizden dolayı sigortalı olmanız gerekmiyor. Fakat diğer günlerde güvenlik görevlisi olarak çalıştığınız için ve güvenlik işi sigortalılık kapsamında bir iş olduğundan, bu günler için sigortanızın bildirilmesi gerekir. Bu konuda SGK’nın Alo 170 hattına sözlü olarak ve bulunduğunuz ildeki SGK müdürlüğüne de yazılı olarak şikâyette bulunabilirsiniz.

Yarın: Profesyonel sporcuların sosyal güvenliği