Ticari Yaşamda ‘Kod’a Girme Korkusu-Veysi Seviğ

Referans Gazetesi-08.12.2009

Veysi SEVİĞ

TİCARİ YAŞAMDA ‘KOD’A GİRME KORKUSU

KDV uygulamasında iade konusu olan işlemlerde haklarında sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge (SMİYB) kullandıkları konusunda tespit bulunanlar için uygulanacak ilkeler 84 seri numaralı MDV Genel Gebliği ile belirlenmiş bulunmaktadır. (23.11.2001 gün ve 24592 sayılı Resmi Gazete).

Bir başka anlatımla “sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge (SMİYB) düzenleme veya kullanma fiili ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan mükelleflerin nakden veya mahsuben iade istemleri” KDV 84 seri numaralı genel tebliğinde yer alan açıklamalar çerçevesinde yapılmaktadır.

Zaman içinde teknolojik geişmelerden yararlanılarak vergi idaresi oldukça geniş bir veritabanı oluşturmuş, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyen ve bu tür belgeleri kullananlar tespit edilerek bunlarla ticari ilişkide olanlarla, bunların müşterileri hakkında da işlem yapılmaya başlanmıştır.

Vergi idaresi, 84 seri numaralı KDV genel tebliği dışına çıkarak; sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyen ve/veya kullanan mükelleflerle doğrudan ve/veya dolaylı olarak daha açıkçası zincirleme ilişki nedeniyle haklarında mevcut yasal düzenlemeler dışında vergi yasalarında yer almayan bir uygulamayı tercih etmiştir.

İdarece daireye davet edilen mükelleflere satın aldıkları mal veya hizmet nedeniyle düzenlenmiş olan, bu faturayı düzenleyen firmanın kod’a alınmış olması dolayısıyla kendilerinden bu faturalar üzerinde hesaplanmış olan KDV’nin ilgili vergi dairesine bir defa daha gecikme zammı ile birlikte yatırılması istenmekte ve bu konuda da idarece düzenlenmiş bir tutanağın imzalanması öngörülmektedir.

Daireye davet edilen mükelleflerin bu istemi yerine getirmemeleri halinde, kendileri sahte veya yanıltıcı belge düzenlememiş olmalarına rağmen kod’a alınarak “riskli mükellefler” grubuna dahil edilmektedir.

Kod listeleri oluşturulurken yeni kod’a alınanların önemli bir bölümü haklarında yapılan bu işlemin mahiyetini dahi kavrayamamaktadır. Ancak kod’a alınan mükellefler kod’a alındıkları tarihten sonra tüm müşterilerini kaybetmektedir.

Gerçekte KDV iadesi istemi olmayan bir mükellefin alt firmalarında olumsuz tespit ya da kod’a girmiş firma bulunduğu gerekçesiyle 84 seri numaralı tebliğ çerçevesinde açıklamaya ve kendisine adına düzenlenen fatura üzerinde yer alan KDV’sini bir defa daha ödemeye davet edilmesini öngören bir hukuki düzenlemenin bulunmaması dikkate alındığında yapılan işlemin hukuki dayanaktan yoksun olduğunu söylemek kolaylaşmaktadır. (Daha fazla bilgi için bakınız: Çelik, Ercan. “Alt firmalarında olumsuz tespit (kod’a girmiş) bulunan mükelleflerle ilgili çalışmalar ve konunun hukuki durumu” Dünya Gazetesi, 24.11.2009)

Vergi idaresince oluşturulan kod numaralarının anlamı aşağıdaki tabloda yer almaktadır. (Gündüz, Zeki. Dünya Gazetesi, 23.10.2009)

m Kod 1 – Vergi inceleme raporuna göre sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge (SMİYB) düzenlediği tespit edilen mükellefler ile ortakları ve kanuni temsilcilerinin kurdukları veya ortak oldukları şirketler,

m Kod 2 – Vergi inceleme raporuna göre sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullananlar,

m Kod 3 – SMİYB düzenlediği konusunda haklarında rapor bulunan mükelleflerin ortakları veya kanuni temsilcileri,

m Kod 4 – Bastırdığı belgelerin zayi, çalındığı veya kaybolduğunu bildirenler,

m Kod 5-1 – Haklarında rapor bulunmamakla birlikte SMİYB düzenlediği konusunda tespit bulunan mükellefler. (Haklarında rapor bulunmamakla birlikte SMİYB düzenlediği vergi inceleme raporuyla tespit edilen şirketlerin ortakları ve kanuni temsilcileri tarafından kurulan şirketler, işçi sayısı, makine teçhizat ve işyeri durumu yetersiz olmasına rağmen KDV matrahları yüksek olan, bu nedenle beyanları gerçeği yansıtmayan ve buna benzer tespitler nedeniyle SMİYB düzenleme ihtimali olan mükellefler)

m Kod 5-2 – Haklarında rapor bulunmamakla birlikte SMYB kullandığı konusunda tespit bulunan mükellefler,

m Kod 5-3 – Adresinde bulunmayanlar ile sarih adresi tespit edilemeyenler,

m Kod 5-4 – Defter, belge ibraz etmeyen veya incelemeye sevk edilenler ile fazla döneme ilişkin olarak KDV beyannamesini (süresinden sonra verenler hariç) vermeyen mükellefler,

m Kod 6 – (Taklit edilen belge) Vergi numarası ve unvanı gibi mükellefiyet bilgileri kullanılarak başkaları tarafından belgeleri taklit edilen mükellefler,

m Kod 7 – Mükellefiyeti olmadığı halde SMİYB düzenledği vergi inceleme raporları ya da benzer yöntemlerle tespit edilen, (Sahte organizasyonu içinde bulunanlar ve SMİYB ticareti yapanlar)

m Kod 8 – 2004/13 sayılı iç genelgede belirtilen esaslar çerçevesinde vergi dairelerince mükellefiyeti re’sen terk ettirilen mükellefler,

m Kod 9-1 – SMİYB düzenlediği konusunda hakkında rapor bulunan ve bakanlık makamı tarafından oluşturulan olumsuz mükellefler listesinde yer alan mükellefler,

m Kod 9-2 – SMİYB kullandığı konusunda hakkında rapor bulunan ve bakanlık makamı tarafından oluşturulan olumsuz mükellefler listesinde yer alan mükellefler,

Kod 5-1 listesinde yer alan mükellefler tarafından düzenlenen belgelerle kod 5-3 listesinde yer alan mükelleflerin adresinde bulunamadıkları dönemlerde düzenledikleri belgelerin sahte olma ihtimali son derece yüksektir.

Kod 2, kod 9-2, kod 5-2 ve kod 5-4 listesinde yer alan mükellefler tarafından düzenlenen belgeler aksine bir tespit olmadığı müddetçe sahte belge olarak nitelendirilmemelidir.