İflasın Ertelenmesinde Borca Batıklık ve İyileştirme Projesi

İFLASIN ERTELENMESİNDE BORCA BATIKLIK VE İYİLEŞTİRME PROJESİ

Türk Ticaret Kanununda iflasın ertelenmesi konusu 376 ncı ve 377 nci, İcra ve İflas Kanununda ise 179-179-a ve 179-b maddelerinde yer almaktadır.

İlgili kanun maddeleri incelendiğinde iflasın ertelenmesi talebinin olmazsa olmaz iki şartı vardır. Bunlar:

Talepde bulunan sermaye şirketi veya kooperatifin;

• Borca batık olması,
• Mali durumunun iyileşmesi umudunun olması,

gerekmektedir.

Borca batıklık

En kısa tabirle şirket aktiflerinin, şirket borçlarını karşılamaması olarak tanımlanabilir. Yani bunu bilanço üzerinde anlatmak gerekirse şirket özvarlığının menfi yani eksi(-) ye düşmesi gerekmektedir.

Peki son yıl bilançosunda şirket özvarlığı eksi(-) değilse iflasın ertelenmesinden bahsedebilir miyiz?

TTK nun 376 ncı maddesine göre her ne kadar şirket özvarlığı eksi(-) değilse de, şirketin borca batık bulunduğu şüphesi uyandıran işaretler varsa muhtemel satış fiyatları üzerinden bir ara bilanço çıkartılacağı belirtilmektedir.

Yani şirketin son yıl bilançosunda özvarlığı menfi(-) değilse fakat zor durumda olduğu ve borçlarını ödemekte zorlandığını hissediyorsa, yönetim kurulu konusunun uzmanı olan kişiler tarafından ara bilanço çıkartır.

Ara bilançoda dikkat edilmesi gereken husus, öncelikle şirketin nakitleri ile paraya çevrilebilir varlıklarının muhtemel satış fiyatlarının en doğru şekilde tespitinin yapılmasıdır.

Pasiflerde ise muaccel hale gelip gelmediği, uzun vadeli ya da kısa vadeli olup olmadığına bakılmaksızın tüm borçların dikkate alınması gerekmektedir.

Paraya çevrilmesi mümkün olan varlıklar toplamı ile tüm borçlarının karşılaştırılması neticesinde varlık toplamı, borç toplamından az ise borca batıklıktan söz edilecektir.

İyileştirme Projesi

İflasının ertelenmesi için borca batıklık şartını sağlayan şirketin mali durumunun iyileştirilmesi ümidi olmalıdır.

Yani borca batık durumda olan şirketin mali durumunun iyileşmesi yönünde umut yoksa şirketin iflası istenecektir. Ancak mali durumun iyileşmesi yönünde umut var ise şirketin ciddi ve inandırıcı bir projeyi mahkemeye sunması gerekir. Şirket alacağı tedbirler ve yaratacağı iş hacmi ile sağlayacağı katkıyı yani kar’ı açıkca belirleyip borca batıklıktan nasıl çıkabileceğini açıkça anlatmalıdır.

Borca batıklık bilançosu anlık olup statik olarak değerlendirilirken, iyileştirme projesi ise dinamik özelliklidir ve ciro, maliyet, kar tahminlerine dayandırılmalı ve bu proje çalışması somut verilerle yapılmalıdır.

Mahkemenin atayacağı bilirkişi, sunulan borca batıklık bilançosu aktif ve pasiflerinin dinamik bilanço analizi yapacağı, nakit akış tablosu çıkartacağı ve sunulan iyileştirme projesinin eldeki verilerle gelecekte mali durumu iyileştirmeye uygun olmadığını belirlemeye çalışacağı yönünde hazırlayacağı bilirkişi raporunun Yargıtay denetimine de elverişli ayrıntılı ve gerekçeli olacağı  düşünüldüğünde mahkemeye sunulacak borca “batıklık bilançosu” ve “iyileştirme projesinin” şirket tarafından hazırlanmasında gerçek ve somut verilere gerekli özenin gösterilmesi gerekliliği net olarak anlaşılmaktadır.

Alınacak tedbirler ile iyileşmenin ne kadar sürede, nasıl gerçekleştirileceği somut bilgi ve belgelerle anlatılmalıdır.

İyileştirme projesinde, iflasın ertelenmesi süresi içerisinde yeterli nakde sahip olunacağı konusunda mahkemeyi ikna edecek tedbirler de yer almalıdır.

İflasın ertelenmesi talebi ile birlikte mahkemeye sunulacak olan iyileştirme projesi bir iş planı niteliğinde  olduğu için, etkin bir iş planının ögeleri de dikkate alınarak iyileştirme projesinde bulunması gereken asgari bilgiler şöyle sıralanabilir;

• Şirket ya da kooperatif hakkında genel nitelikteki bilgiler,
• Finansal analiz teknikleri ile mali durum değerlendirmesi,
• Projenin oluşturulmasında dikkate alınan teknik ve ticari verilerin belirtilmesi,
• Borç ödemeye yönelik artı değer yaratma potansiyeli ortaya konulması,
• İyileştirme projesinde öngörülen iyileştirme yöntemleri ile şirketin finansal tablolarının alacağı görünümün proforma finansal tabloları,
• Alacaklıların haklarının korunması koşulu nedeniyle alacakların eline geçmesi muhtemel değerlerin, iflasın derhal açılması ve ertelenmesi halindeki durumlarının karşılıklı olarak gösterilmesi,
• Projenin hazırlanması sırasındaki varsayımların belirtilmesi, iyi ve kötü durum senaryolarının oluşturulması,
• Ekler ve delillerin belirtilmesi.

Sonuç olarak; borca batıklık bir sermaye şirketinin ya da kooperatifin varlıklarının, muhtemel satış fiyatları ile toplamının, borçlarından daha az olması durumudur. Şirketin iflasının ertelenmesini talep edebilmesi için gerekli ilk şart borca batık durumda olmaktır.

Şirketin, borca batıklıktan kurtulup yeniden ticari hayatına geri dönebilmesi umudu var ise bu durumda aktif-pasif dengesini yeniden ayarlayarak  aktiflerinin artırılması, borçlarının azaltılması yönünde bir proje hazırlaması gerekir.

İyileştirme projesi muhasebe yönünden geçmiş yıllara ait mali durumun tespiti ile geleceğe yönelik öngörüleri üretim, satış, pazarlama, dağıtım, yatırım, yatırımların yenilenmesi, denetim kurullarının planlaması ve programlanması konularını da içermekle gerek hazırlık safhasında gerek uygulama safhasında devamlı istikrarlı ve kararlı kurumsal çalışmalarla desteklendiği takdirde başarılı olur ve borca batıklıktan çıkma konusunda hissedarlar ve alacaklılar yönünden şirketin kurtulma ümidini artırır. Aksi halde ne kadar güzel hazırlanırsa hazırlansın işletmenin sahip ve yöneticileri ile alacaklıları tarafından benimsenmeyen yeterince desteklenmeyen bir iyileştirme projesi borca batık duruma gelmiş olmakla zaten bitkisel yaşama giren şirketin iflas projesi olmaktan öteye gidemez.

İsmail ŞENGÜN

S.M.Mali Müşavir/Bağımsız Denetçi -2016

sorularınız için; ismail@ortakmusavir.com

kaynaklar:

yılmaz(2009) s.338 vd.

dr.berna burcu yılmaz

Yargıtay kararları