Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı:2005/1)

tebliğin güncel hali için tıklayınız

16 Kasım 2005 ÇARŞAMBA	Resmî Gazete	Sayı : 25995
TEBLİĞ

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından:

ZORUNLU KARŞILIKLAR HAKKINDA TEBLİĞ

(SAYI: 2005/1)

Amaç

Madde 1 – Bu Tebliğin amacı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde bulundurulacak zorunlu karşılıklara ilişkin esas ve şartları düzenlemektir.

Kapsam

Madde 2 – Serbest bölgelerde faaliyette bulunanlar dahil Türkiye’de kurulmuş veya şube açmak suretiyle Türkiye’de faaliyet gösteren bankalar bu Tebliğ hükümlerine tabidir.

Münhasıran kıyı bankacılığı yapan bankalar, İller Bankası, Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. ve Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. ile 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu gereğince iradi tasfiyeye giden bankalar tasfiyenin ilan edildiği tarihten itibaren, temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (Fon) devredilen kredi kuruluşları Fon’a devredildiği tarihten itibaren bu Tebliğ hükümlerine tabi değildir.

Hukuki dayanak

Madde 3 – Bu Tebliğ, 14/1/1970 tarihli ve 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nun 40 ıncı maddesinin (II) numaralı fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.

Zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler

Madde 4 – Bankaların tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak belirlenen yurt içi toplam pasiflerinden, aşağıda belirtilen kalemlere ilişkin hesap bakiyelerinin indirilmesi sonucunda bulunacak tutarlar ile yurt dışındaki şubeleri adına Türkiye’den kabul ettikleri mevduat ile katılım fonu toplamı, bankaların zorunlu karşılığa tabi Türk parası ve yabancı para yükümlülüklerini oluşturur.

İndirilecek Kalemler:

1) Özkaynaklar,

2) Özkaynak hesabında dikkate alınan sermaye benzeri krediler,

3) Pasifte yer alan karşılıklar,

4) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na yükümlülükler,

5) Kredi ve diğer alacaklar değerleme fonu,

6) Repo işlemlerinden sağlanan fonlar,

7) DİBS Ödünç İşlemleri Piyasası’ndan kaynaklanan yükümlülükler,

8) Hazine’ye olan yükümlülükler,

9) Hazine garantisiyle yurt dışından sağlanan krediler,

10)  Fonlar ve fonlardan kullandırılan kredi karşılıkları,

11) Yurt içi bankalara yükümlülükler,

12)     Faiz / kâr payı ve gider reeskontları,

13)      Kazanılmamış gelirler,

14)     Ertelenmiş vergiler,

15)     Altın depo hesapları,

16)     İhraç edilen gayrimenkul sertifikası bedelleri,

17)    Yurt dışı merkez ve şubelere yükümlülüklerin (net) yurt dışı şubeler adına Türkiye’den kabul edilen mevduat / katılım fonu tutarına kadar olan kısmı.

Zorunlu karşılık oranları

Madde 5 – Zorunlu karşılık oranları; Türk parası yükümlülüklerde yüzde 6, yabancı para yükümlülüklerde yüzde 11’dir.

Zorunlu karşılık yükümlülüklerinin hesaplanması, tesis şekli ve süresi

Madde 6 – Zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler iki haftada bir cuma günleri itibariyle hesaplanır. Cuma gününün resmi tatil gününe rastlaması halinde, yükümlülüklerin hesaplanmasında bir önceki iş günü esas alınır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, yapılan denetim ve incelemeler sonucunda zorunlu karşılık yükümlülüklerinden kaçınmak için işlem yaptığı tespit edilen bankalardan, yükümlülüklerini iki yükümlülük hesaplama tarihi arasındaki günlerin bakiyelerinin ortalamasını alarak hesaplamalarını isteyebilir.

Bankalar, Türk parası yükümlülükleri için Yeni Türk Lirası cinsinden, yabancı para yükümlülükleri için ABD Doları ve/veya Euro döviz cinslerinden olmak üzere, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde açılan hesaplarda, 5 inci maddede öngörülen oranlarda nakden zorunlu karşılık tesis ederler.

Zorunlu karşılıkların tesis süresi 14 gündür. Bu süre yükümlülüklerin hesaplandığı tarihten iki hafta sonraki cuma günü başlar ve ikinci haftanın perşembe günü mesai saati bitiminde sona erer.

Türk parası yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların tamamı ile yabancı para yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların 3 puanlık kısmı ortalama olarak tesis edilir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, ortalama olarak tutulan zorunlu karşılıkların bir kısmının veya tamamının bankalar itibariyle belirli süreler için bloke olarak tutulmasını isteyebilir.

Tesis süresinin başlangıcının resmi tatil gününe rastlaması halinde, ortalama olarak tesis edilemeyen kısımlara ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmesinde tatili izleyen ilk iş günü esas alınır.

Bankaların yabancı para cinsinden yükümlülükleri ile bu yükümlülükler için yabancı para hesaplarda tesis edilen zorunlu karşılık tutarları, yükümlülüklerin hesaplandığı tarihteki Resmi Gazete’de ilan edilen gösterge niteliğindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kurları ve İstanbul Altın Borsası’nda oluşan ortalama altın fiyatı esas alınarak Yeni Türk Lirası cinsinden hesaplanır.

Zorunlu karşılık yükümlülüklerinin hesaplanma dönemi ile zorunlu karşılıkların tesis süresi önceden duyurulmak koşuluyla gerektiğinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca değiştirilebilir.

Bildirim

Madde 7 – Bankalar zorunlu karşılığa tabi yükümlülüklerini, esasları Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca tespit edilecek cetvellerle, yükümlülüklerin hesaplandığı tarihten iki hafta sonraki cuma günü mesai saati bitimine kadar Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na bildirirler.

Zorunlu karşılıklara faiz ödenmesi

Madde 8 – Zorunlu karşılıklara Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca tespit ve ilan edilen oranlarda faiz ödenir. Bu faizin tahakkuku mart, haziran, eylül ve aralık ayları sonlarında yapılır.

Yaptırım uygulaması

Madde 9 – Bankalarca;

a) Türk parası veya yabancı para zorunlu karşılık yükümlülüklerinin süresinde tesis edilmemesi veya eksik tesis edilmesi,

b) Zorunlu karşılık cetvellerinde yer alan yükümlülükleri ile yapılacak incelemeler sonucu tespit olunacak yükümlülükleri arasında fark oluşması nedeniyle, Türk parası veya yabancı para zorunlu karşılıklarının eksik tesis edilmiş olması

hallerinde, eksik tesis edilen; Türk parası zorunlu karşılıkların 2 katı tutarında Yeni Türk Lirası cinsinden, yabancı para zorunlu karşılıkların 3 katı tutarında ABD Doları cinsinden mevduat Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde açılan bloke hesaplarda, karşılıkların eksik tesis edildiği süreler dikkate alınarak faizsiz olarak tutulur. Faizsiz mevduat tutulmaması halinde eksik tesis edilen tutarlara tesis süresi esas alınarak cezai faiz uygulanır.

Yabancı para zorunlu karşılıklar için cezai faiz hesaplanmasında eksik tesis edilen tutarların Yeni Türk Lirası cinsinden karşılıkları esas alınır.

Cezai faiz oranı, zorunlu karşılıkların tesis edilmesi gereken en son tarihteki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ilan ettiği en yüksek gecelik borç verme faiz oranının 1,50 katsayısıyla çarpımı sonucu hesaplanan orandır.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, zorunlu karşılık yükümlülüklerini sürekli olarak yerine getirmeyen bankalar hakkında gerekli idari tedbirleri alabilir.

Mevduat veya katılım fonlarından olağanüstü çekilişler

Madde 10 – Mevduat veya katılım fonları olağanüstü çekilmekte olan bankaların, eksiliş tutarını, eksilişe konu teşkil eden mevduat veya katılım fonunun vade ve türünü ve eksilişin başladığı tarihi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na yazılı olarak bildirmeleri halinde tesis etmeleri gereken zorunlu karşılık tutarı, olağanüstü eksilişe tekabül eden mevduat veya katılım fonları gözönüne alınarak yeniden hesaplanabilir.

Yürürlükten kaldırılan tebliğler

Madde 11 – a) 29/3/2002 tarihli ve 24710 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2002/1 sayılı Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ ile ek ve değişiklikleri,

b) 29/3/2002 tarihli ve 24710 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2002/2 sayılı Umumi Disponibilite Hakkında Tebliğ ile ek ve değişiklikleri

yürürlükten kaldırılmıştır.

Geçici Madde 1 – Yürürlükten kaldırılan 29/3/2002 tarihli ve 24710 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2002/1 sayılı Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ ile ilk defa zorunlu karşılık yükümlülüğüne tabi tutulan bankaların söz konusu Tebliğin yayımlandığı tarihten önce tahvil ihracı yoluyla sağladıkları kaynaklar dahil yurt dışından kullandıkları krediler, vadeleri sonuna kadar zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler arasına dahil edilmez.

Geçici Madde 2 – 3/1/2004 tarihli ve 25335 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bankalar Kanunu’nun 14 üncü Maddesinin (3) Numaralı Fıkrası Uyarınca Bankacılık İşlemleri Yapma ve Mevduat Kabul Etme İzni Kaldırılan T. İmar Bankası T.A.Ş. Nezdinde Bulunan Tasarruf, Ticari Kuruluşlar ve Diğer Kuruluşlar Mevduatının Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunca Ödenmesine İlişkin Esas ve Usuller Hakkında 29/12/2003 tarihli ve 2003/6668 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı” gereğince, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından T. İmar Bankası T.A.Ş. mudileri adına T.C. Ziraat Bankası A.Ş. nezdinde açılan vadesiz mevduat hesaplarındaki tutarlar bu hesaplarda kaldıkları sürece, vadeli mevduat hesaplarındaki tutarlar ise vadeleri sonuna kadar zorunlu karşılığa tabi değildir.

Geçici Madde 3 – “5230 sayılı Pamukbank Türk Anonim Şirketinin Türkiye Halk Bankası Anonim Şirketine Devri ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” gereğince Türkiye Halk Bankası A.Ş.’ce Pamukbank T.A.Ş.’den devralınan zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler için zorunlu karşılık oranları, 16/12/2005 tarihli cetveldeki Türk parası yükümlülükler için yüzde 3,5 ve yabancı para yükümlülükler için yüzde 7 olarak uygulanır. Söz konusu zorunlu karşılık oranları, bu tarihten sonra bu Tebliğin 5 inci maddesindeki oranlara ulaşıncaya kadar, her iki yükümlülük döneminde Türk parası yükümlülükler için 0,5 puan ve yabancı para yükümlülükler için 1 puan artırılarak uygulanır.

Yürürlük

Madde 12 – Bu Tebliğin,

a)    2 nci maddesinin ikinci fıkrası 1/11/2005 tarihinde,

b)   9 uncu maddesi ile 11 inci maddesinin (b) bendi yayımı tarihinde,

c)    diğer maddeleri 16/12/2005 tarihli zorunlu karşılık cetvelinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde

yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 13 – Bu Tebliğ, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca yürütülür.
_____